یکی از مباحثی که در انسان شناسی مورد بررسی قرار می گیرد،مقام و جایگاه آدمی یا همان کرامت انسانی، نسبت به سایر آفریدگان است.

این بحث در فرهنگ بشری ،سابقه ی درازی دارد و دیدگاه های گوناگونی نیز در این زمینه عرضه شده است.

در دیدگاه اومانیسم ،انسان، محور حقایق و ارزش هاست که همه ی فعالیت های علمی و عملی انسان بر محور خود آدمی ،می گردد.

از نمونه های این گرایش این است که باید در قوانین کیفری کرامت انسان حفظ گردد.مجازات ها باید سبک بوده و جنبه ی تادیبی داشته باشد.

اما آیا از دید قرآن نیز ارزش انسان از هر موجود دیگری بیشتر است؟ یا بر هیچ موجودی برتری ندارد؟ یا باید تفصیل قائل شد.؟

گاهی منزلت انسان بعنوان یک امر تکوینی مورد ملاحظه قرار می گیرد و به اصطلاح امروز جنبه ی ارزشی نداردوگاهی هم به عنوان یک مفهوم اخلاقی و ارزشی ملاحظه می شود.

وقتی بین موجودات از جهت مرتبه ی وجودی ،تفاوت قائل شویم آنجا مفهوم ارزشی را در نظر نمی گیریم و صرفا یک امر تکوینی و حقیقی مورد نظر است.مثلا در مقایسه ی نبات و جماد در حجم و وزن و…مشترک هستند اما نبات چیزی بیشتر از جماد دارد و آن رشد و نمو است به این لحاظ می گوییم نبات کامل تر است و هم چنین حیوان نسبت به نبات به دلیل حرکت ارادی…

اما گاهی هم مقام و منزلت انسان را بعنوان ارزش اخلاقی مد نظر قرار می دهند، که وقتی می گوییم انسان کامل تر است، یا شرافت دارد،منظور مفاهیمی است که دارای ارزش اخلاقی ست.

کارهای  ارادی انسان با مبادی خاص از ادراکات و تمایلات نفسانی وی به مدد دستگاه های تمایلات و ادراکات و نیروهایی که خدا در او قرار داده است اعم از نیروهای روانی یا بدنی و حتی به کمک اشیا خارجی انجام می شود.

پس آن چه ملاک ارزش افعال انسانی ست، اختیار است.

در درون انسان گرایش های مختلفی وجود دارد که معمولا در مقام عمل با هم تزاحم می یابند ،جاذبه ای آن را به راست و جاذبه ای آن را به چپ می کشاند .

انسان نیرویی دارد که با آن می تواند از حالت انفعالی خارج شود ، پارا فراتر نهد.و خواسته ای را فدای خواسته ی دیگر کند.

اینجاست که با ترجیح یکی بر دیگری، کار آدمی ارزش می یابد،چنین ارزشی تنها در موجودی صدق می کند که دارای گرایش های متضاد باشد.

 بنابر این کمال و کرامت انسان از آن جهت که انسان است، کمالی ست که با انتخاب و اختیار به دست می آید.

پس می توانیم بگوئیم ویژگی تکامل انسان از آن جهت که انسان است تکامل اختیاری است .

دیده شده در کتاب مشکات ایت الله مصباح«خداشناسی،جهان شناسی،انسان شناسی»،خلاصه ای از صفحات 360الی386