بسم الله الرحمن الرحیم
وَ بَيْنَهُما حِجابٌ وَ عَلَى الْأَعْرافِ رِجالٌ يَعْرِفُونَ كُلاًّ بِسِيماهُمْ وَ نادَوْا أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ لَمْ يَدْخُلُوها وَ هُمْ يَطْمَعُونَ (46)
و ميان آن دو (بهشتيان و دوزخيان) حجابى است و بر اعراف، (بلندى ميان دوزخ و بهشت) مردانى هستند (از اولياى خدا) كه همه (اهل بهشت و جهنّم) را از سيمايشان مىشناسند و بهشتيان را كه هنوز به بهشت وارد نشدهاند، ولى اميدوارند، ندا مىدهند كه سلام بر شما باد.
نكته ها:
مراد از «حجاب» در اين آيه، شايد همان ديوارى باشد كه در آيه 13 سوره ى حديد مى خوانيم كه ميان بهشتيان و دوزخيان ديوارى زده مى شود كه سمت بيرونى آن، عذاب و قسمت درونى اش رحمت است. «فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ» «1»
«الْأَعْرافِ» جمع «عرف»، به معناى مكان بلند است. اين سوره نيز به خاطر همين آيه اعراف ناميده شده است و در قرآن تنها در همين مورد از اعراف و اهل آن سخن به ميان آمده است.
در روايات و تفاسير، نظرات مختلفى درباره ى اهل اعراف به چشم مى خورد. برخى آنان را اولياى خدا دانسته اند كه بر بلندى ميان بهشت و جهنّم قرار مى گيرند و از سيماى مردم، همه ى آنها را مى شناسند، بهشتيان را سلام و تبريك مى گويند و از سرنوشت دوزخيان نگرانند. امّا برخى آنان را افراد ضعيفى معرّفى مى كنند كه گناهان و عباداتى دارند و منتظر لطف خدايند (آن گونه كه از آيه 106 سوره ى توبه استفاده مىشود).
شايد بتوان گفت كه صاحب و محور اصلى اعراف، اولياى خدايند و افراد ضعيف، در حاشيه قرار دارند. نيكوكاران به بهشت مى روند و مجرمين به دوزخ، افراد متوسّط و ضعيف در اعراف گرفتار و منتظر سرنوشت مى مانند، ولى اولياى خدا كه بر اعراف قرار دارند، به كمك آنان برخاسته و شفاعت مى كنند. اين بيان از جمع نظريات مفسّران و روايات استفاده مى شود.
در روايات مى خوانيم كه اصحاب اعراف شهدايى هستند كه نواقصى در پرونده آنان است، «2» يا افرادى هستند كه خوبى ها و بدى هاى آنان يكسان است، اگر خداوند آنان را به دوزخ ببرد به خاطر گناهانشان است و اگر به بهشت ببرد از رحمت اوست. «2»
پيامها:
- رفتار و خصلتهاى دنيوى، سيماى انسان را به گونه اى مى كند كه در قيامت ديگران با نگاه او را مى شناسند. «يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيماهُمْ» البتّه شناسايى به اين شكل، در دنيا نيز ممكن است، چنان كه خداوند در مورد منافقان به پيامبر (صلى اللَّه عليه و آله) مى فرمايد: «وَ لَوْ نَشاءُ لَأَرَيْناكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِيماهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ» «3»
- براى ورود به بهشت و بهشتى شدن، لطف و عنايت الهى لازم است. «أَصْحابَ الْجَنَّةِ» … «هُمْ يَطْمَعُونَ»
به کوشش مبلغ گرامی سودابه سادات حسینی
تفسير نور، ج4، ص: 73
(1).تفسیر المیزان
(2). تفسير درّ المنثور.
(3). تفسير نور الثقلين كافى، ج 2، ص 381.
(4). محمّد، 30
فرم در حال بارگذاری ...
