اهمیت والدین در اسلام

قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً …. (151)

بگو بيائيد آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده است برايتان بخوانم: اينكه چيزى را شريك خدا قرار ندهيد، و به پدر و مادر نيكى كنيد، …..

الف) در چهار سوره از قرآن ، نیکی به والدین بلافاصله بعد از مسئله توحید قرار گرفته و این هم ردیف بودن دو مسئله بیانگر این است که اسلام تا چه حد برای پدر و مادر احترام و اهمیت قائل است.

ب) شکر گذاری در برابر پدر و مادر در ردیف شکر گذاری در برابر نعمتهای خدا  است. أَنِ اشْكُرْ لِي وَ لِوالِدَيْكَ ⁽¹⁾

ج) قرآن کریم حتی کمترین بی احترامی را به پدر و مادر اجازه نداده است… (اف)

امام صادق (علیه السلام) : اگر چیزی کمتر از اف وجود داشت خدا از آن نهی می کرد و این حداقل مخالفت و بی احترامی به پدر و مادر است. نوعی بی احترامی نگاه تند و غضب آلود به پدر و مادر است.

ه) پیامبر (صلی الله علیه و آله):  «بوی بهشت از 500 سال راه به مشام می رسد. ولی هیچ گاه به مشام کسانی که مورد خشم پدر و مادر هستند، نخواهد رسید.»⁽²⁾

نکته: اشاره لطیفی شده که نه تنها در بهشت گام نمی گذارند بلکه در فاصله ی بسیار زیادی از آن قرار دارند که حتی نمی توانند به آن نزدیک شوند.⁽³⁾

• برای واجبات کفایی (بدون رضایت پدر و مادر جایز نیست) : جهاد تا وقتی وجوب عینی پیدا نکند یعنی داوطلب به حد کافی باشد.

نمونه واجب عینی : اگر کشور اسلامی در خطر قرار بگیرد . هیچ عذری پذیرفته نیست . حتی رضایت پدر و مادر

• برای مستحبات اجازه پدر و مادر لازم است. (نماز جماعت ، نماز اول وقت در وسعت وقت نماز)

نیکی و احسان به والدین :
نیکی و احسان به والدین واجب است چه انسان های صالح و درستکار باشند و چه گنهکار (کافر) ، زنده باشند یا مرده، مؤمن باشند یا مخالف و یا کافر.

اثرات نیکی به پدر و مادر

1.  وارد جهنم نخواهد شد . هر کس دوست دارد عمری طولانی داشته باشد باید 1 . به پدر و مادرش نیکی کند.2. صله ی رحم انجام دهد 3. به همسایگانش احسان نماید.⁽⁴⁾
2. هر کس نیکی به پدر ومادر را برای من تضمین کند من برای او زیادتی ثروت، عمر، و محبوبیت در میان فامیلش را ضمانت می کنم .⁽⁵⁾
3. نیکی به والدین و صله رحم ، حساب قیامت را آسان می کند و نیکی کننده به والدین در قیامت با بزرگواران نیکوکار محشور خواهد بود. و ملک الموت ( هنگام قبض روح) به صورتش لبخند می زند. همانا میان نیکی کننده به پدر و مادر و انبیاء در بهشت یک درجه فاصله است.( بر خلاف عاق والدین که با فرعون همنشین است) علاوه بر این که نیکی کننده ی به پدر و مادر مشمول دعای خیر آنان خواهد شد که دعایشان درباره فرزند قطعا مستجاب خواهد شد.⁽⁶⁾

مستحب است به مادر بیش از پدرنیکی شود تا جایی که گفته شده دو سوم نیکی را باید به مادر و یک سوم را به پدر اختصاص داد. و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) سه بار فرمودند:به مادرت نیکی کن و در مرتبه چهارم فرمودند به پدرت نیکی کن.⁽⁷⁾

• عقوق والدین حرام است.

 معصومین آن را از گناهان کبیره دانسته اند.

ملعون است. ملعون است . کسی که پدر و مادرش را اذیت کند یا با آنها مخالفت کند و یا به آنان نیکی و احسان نکند و هر کس پدر و مادرش را ناراحت کند خداوند را ناراحت کرده و هر کس پدر و مادرش را غضبناک کند خداوند را غضبناک کرده و ملک الموت هنگان قبض روح با خشم به او نگاه می کند.و بوی بهشت را استشمام نمی کند.

حقوق والدین حتی بعد از مرگشان هم ادامه دارد…

در روایات: شخصی که در زمان زنده بودن والدین ، آنها را راضی نگه می دارد ولی پس از مردنشان آنان را فراموش می کند (برایشان استغفار نکند، بدهی هایشان را پرداخت نکند و ….) عاق می شود…
به عکس : شخصی که در زمان زنده بودن آنها عاق بوده ولی پس از مردنشان برایشان استغفار کرده ، بدهی هایشان را می پردازد ؛ نامش در زمره نیکو کاران به پدر و مادر نوشته می شود.

به کوشش مبلغ گرامی سودابه سادات حسینی

پی نوشت

1. سوره لقمان ، آیه 14

2.بحارالانوار ج 74 ، ص 69

3. تفسیر نمونه ج 12 ، ص 78 

4. مستدرک الوسایل الشیعه، ج 2، ص 627

5. همان 

6. همان

7. همان