زینت السادات علویه همایونی، مؤسس مکتب فاطمه (س) و شاگرد بانو امین در سن ۹۹ سالگی دار فانی را وداع گفت و با حضور مردم و علما ومسولان استان از مسجد سید اصفهان تشییع و در امامزاده ابراهیم اصفهان به خاک سپرده شد.

به گزارش دانش‌نامه حوزوی ویکی فقه، زینت السادات علویه همایونی، متخلص به “علویه همایونی” و مشهور به بانو همایونی، در سال 1296 هجری شمسی در اصفهان متولد شد. پدرش سید رحیم همایونی و مادرش سلطان‌آغا همایونی بود. سلطان‌آغا مادرخواندۀ همسرِ بانو امین بود که پس از فوت سید محمدتقی امین با سید رحیم ازدواج کرد. زینت السادات دومین فرزند او بود. بانو همایونی با محمد فیض ازدواج کرد. شخصیت‌هایی همچون رحیم ارباب، حسینعلی صدیقین و عطاءالله امامی از دوستان محمد فیض بودند و به خانۀ او رفت و آمد داشتند.

بانو امین و سلطان‌آغا از دوستان نزدیک یکدیگر بودند، به همین جهت زینت‌السادات از شاگردان ویژۀ بانو امین شد. او اولین شاگرد بانو امین بود و پنجاه سال شاگردی بانو امین را کرد. تدریس هر روز بعد از ظهر در منزل بانو امین بود. منابع درسی ابتدا قرآن بود و به مرور به دعای کمیل و بعد جامع المقدمات و صرف و نحو و تصریف و شرح حادی عشر رسید. بعد از آن هم بانو همایونی نزد بانو امین اسرارالحکم سبزواری را خواند.

زینت السادات همایونی تحصیلات ابتدایی را در منزل نزد مادر آغاز کرد. در سال 1313نزد بانو امین به شاگردی پرداخت. او به جز تحصیل نزد بانو امین، ادبیات عرب و منطق را نزد حیدر علی محقق خواند. مدتی نیز نزد صدر کوپایی منطق و شرح منظومه ملاهادی سبزواری و کتاب مغنی و معالم و شرح لمعه خواند. او مدتی نیز نزد آیت‌الله نورالدین اشنی (قودجانی) اسفار اربعه ملاصدرا را خواند.

در سال 1343 ه‌.ش در امتحان طلاب در مدرسۀ سپهسالار شرکت کرد. گفته شده است در آن زمان جز بانو امین زن دیگری در حوزۀ علوم دینی وجود نداشت و تا آن روز هیچ زنی در آزمون مدرسه سپهسالار شرکت نکرده بود. امتحان در دو رشتۀ منقول و معقول برگزار می‌شد. از 370 نفری که داوطلب شرکت در امتحان بودند، تنها پنج نفر در رشتۀ معقول ثبت‌نام کرده بودند.

او با وجود قبولی در این امتحان، در دانشکده وعظ و تبلیغ تهران (دانشکده الهیات کنونی) نیز ثبت‌ نام کرد و در امتحان ورودی آن جا نیز پذیرفته شد. تا دو سال او تنها زنی بود که در میان طلاب مرد در کلاس‌ها شرکت می‌کرد. با این حال تحصیل او در دانشکده وعظ و تبایغ نا تمام ماند.این به آن دلیل بود که تا آن زمان دانشکده هیچ زنی را پذیرش نکرده بود و بعد از پذیرش زینت السادات همایونی دیگر زنان نیز به دانشکده مراجعت کرده و خواستار تحصیل در آنجا بودند. در این میان نامه‌ای از مسئولین دانشگاه به دست زینت السادات همایونی رسید با این پیشنهاد که مابقی دوران تحصیل خود را در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه اصفهان بگذارند. او هم از ادامۀ تحصیل در دانشگاه انصراف داد.

ایدۀ تأسیس مدرسه‌ای برای بانوان که در آن علوم دینی تدریس شود (یعنی همان حوزه علمیه بانوان) بعد از تجربۀ تحصیل در تهران به ذهن بانو همایونی رسید. او این ایده را با استادش بانو امین در میان گذاشت. ایدۀ تأسیس مدرسۀ علوم دینی بانوان با ایدۀ تأسیس دبیرستانی دخترانه که معلم مرد نداشته باشد، به هم پیوند خورد. بانو امین با ورقۀ اجتهاد خود برای هر دو مدرسه مجوز گرفت. مجوز مدرسۀ دینی بانوان با عنوان جواز تأسیس کلاس قرآن و رساله صادر شد. این نام به این دلیل بود که تا پیش از این مدرسه‌ای با این ماهیت سابقه نداشت.

دستور خرید خانه ای به عنوان محل مدرسه از جانب بانو امین صادر شد و امورات مربوط به آن به وکیل بانو امین، میرزا علی خان تابش و عروس‌ بانو امین، فروغ‌السادات سپرده شد. این گونه دبیرستان دخترانۀ امین و مکتب فاطمه (سلام اله علیها) در سال تحصیلی 45-1344 تأسیس شدند. پس از آن بانو امین تمام امور مربوط به مکتب را به بانو همایونی واگذار کرد. او نیز با الهام از برنامۀ درسی دانشکده الهیات دانشگاه تهران، برای مکتب فاطمه برنامۀ درسی نوشت. اساتید آن هم از میان شاگردان بانو امین انتخاب شدند و کار اولین حوزۀ علیمۀ بانوان با عنوان مکتب فاطمه با 60 نفر بانویی که شوق آموختن علوم دینی داشتند، آغاز شد.

مطالب درسی مکتب در زمینۀ ادبیات عرب عبارت بودند از صرف و نحو و قرآن و دیگر مقدمات عربی؛ و در زمینۀ فارسی، املا و انشا، قرائت و دستور زبان فارسی؛ به ضمیمۀ زبان انگلیسی و تفسیر و اصول عقاید که خود بانو همایونی تدریس می‌کرد. بانو امین هم در مکتب تفسیر قرآن می‌گفتند.

به مرور ایدۀ تأسیس مدرسۀ دینی بانوان به دیگر شهرها هم رفت. خانم سالک، یکی از شاگردان مکتب فاطمه، در نجف‌آباد مکتب الزاهرا را تأسیس کرد. زهرا مظاهری، دختر حاج شیخ مرتضی مظاهری نجفی، از دیگر شاگردان مکتب فاطمه که بعد از ازدواج به قم مهاجرت کرده بود، در سال تحصیلی 50-1349 به تشویق مراجع قم، کلاس‌هایی برای بانوان دایر کرد که ثمرۀ آن تأسیس مکتب توحید بود که در سال 1354 توسط آیت‌الله علی قدوسی و برنامه‌ریزی خود ایشان، ایجاد شد. بعدها در سال 1365 به فرمان امام خمینی مکاتب کوچک و پراکنده گرد هم آمدند و جامعة‌الزهرا تأسیس شد که مدتی هم بانو همایونی به عنوان استاد مدعو در آنجا تدریس می‌کرد.

همایونی به جز مدیریت و تدریس در مکتب فاطمه، مسئولیت مدیریت دبستان نرجس را هم بر عهده داشت. صاحب امتیاز و مدیرمسئول مدرسۀ گلستانیان نیز بود که خیلی زود از این سمت استعفا داد و ترجیح داد به کار ترجمه و تألیف بپردازد.

همایونی مدتی نیز برای تدریس به قم رفت و آمد داشت. او در سال تحصیلی 68-1367هر هفته، چهارشنبه‌ها برای تدریس به جامعة‌الزهرا می‌رفت و جمعه‌ها به اصفهان بر می‌ گشت. ولی این دوره هم به دلیل کثرت اشتغالات و سختی‌های سفر تعطیل شد. در سال 1368 بعد از فوت بانو امین در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور وقت آیت‌الله خامنه‌ای، تقاضای برگزاری کنگرۀ بزرگداشت بانو امین را مطرح کرد. اولین دورۀ این کنگره در سال 1371 در اصفهان و دومین دورۀ آن در سال 1372 در قم برگزار شد.

همایونی در سال 1371 مکتب فاطمه را وقف کرد و از آن به بعد خانه‌نشینی اختیار کرده و به ترجمه و تألیف کتب پرداخت.

زینت السادات همایونی در سال 1388 به عنوان چهره ماندگار جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد. همچنین در سال 1390 در همایش آمینه امین که در اصفهان برگزار شد، از مقام او تجلیل شد.

بانو همایونی در تاریخ 1355 ه‌.ش از جانب بانو امین اجازۀ روایت دریافت کرد. متن اجازه بانو امینزچنین است:

«و امابعد، سیدۀ جلیله، عاملۀ فاضله، زینت‌السادات همایونی، فرزند مرحوم سید رحیم، از حقیر اجازه خواست. پس در اجازه دادن به او از خدا استخاره کردم و به او اجازه دادم که از طریق من، از مشایخ بزرگوارم به روش‌های مخصوصی که در محل خودش روشن و ثبت شده است، تمام روایاتی را که برای من صحیح می‌باشد، نقل روایت کند، از کتب تفسیر، ادعیه، حدیث و فقه و غیر این‌ها از مصنفات شیعه و روایات اهل سنت.»

آثار زینت السادادت همایونی عبارت است از: ترجمۀ اربعین‌الهاشمیه اثر بانو امین، زن مظهر خلاقیت‌الله، ترجمۀ بخشی از اسرارالآیات ملاصدرا،عشق ذوی القربی؛ دربارۀ حضرت زهرا(س)،نسیم ولایت؛ دربارۀ حضرت علی(ع)،زندگانی بانوی ایرانی؛ دربارۀ بانو امین،سفرنامه؛ خودزندگی‌نامه نوشت.

زینت السادات همایونی در سن 99 سالگی در تاریخ دهم تیرماه 1395 به علت کهولت سن دارفانی را وداع گفت و آیت الله مظاهری رییس حوزه علمیه اصفهان بر پیکر ایشان نماز خواند و در امامزاده ابراهیم اصفهان به خاک سپرده شد.

منبع:سایت رجا نیوز