مسجد و زندگی

اهل ایمان برای زندگی موفق، نیازمند ابزار‍ها و بسته‌های ویژه‌ای هستند که آنها را در سامان‌دهی فردی و خانوادگی یاری برساند. این بسته‌ی فرهنگی شامل بسته‌های روزانه، مهارت‌ها و نیز روش‌هایی است که هر یک در شکل گیری و دوام شخصیتی ممتاز و متعالی نقشی دارند. اهل ایمان، سبک زندگی خود را دارند که برای ریز‌ترین آن نیز در فقه اسلامی دستورالعمل وجود دارد. یکی از این ابزار‌ها،حضور در مکان های مقدس مانند مسجد است که 30 مرداد، روز جهانی مسجد را بهانه‌ای برای بررسی بیشتر این مکان ارزشمند قرار داده‌ایم.

مسجد محل وجد

در زندگی صنعتی امروز، انسان‌ها بیش از هر زمان دیگری نیازمند استفاده از مکان‌های آرام و اضطراب‌زدا هستند. مشکلات متعددی که زندگی پر‌استرس کنونی را برای آدمیان فراهم آورده و ارتباط با وسایلی که تنش‌های بدنی و روانی را افزایش می‌دهند و زندگی در شهرهای شلوغ و خانه‌های کوچک، همگی عواملی برای پدیدآیی مشکلات روحی است تا جایی که آمار مبتلایان به مشکلات روانی به گونه‌ایی قابل تأمل در حال افزایش است. در این میان، تدبیر دین برای سلامت روان و جان آدمیان، مانند دیگر تدابیر این برنامه‌ی حکیمانه، ستودنی و شگفت انگیز است. تلاش دین برای بیرون آمدن آدمیان از خود و ورود به عرصه های جمعی عبادت و تلاش گروهی، سبب کاهش فشارهای روانی و روی‌آوری به سلامت معنوی است. تشویق به حضور در مساجد، یکی از این سیاست‌های سلامت آفرین است که در سیره و سخن معصومان به خوبی به آن اشاره شده است. تشویق‌هایی که برای پیروان دین اسلام جهت حضور در مساجد شده است، زمینه ساز تعالی در کنار سلامت جسم و جان خواهد بود. برخی از این تشویق‌های زیبا را با هم مرور میکنیم:

سه سخن از سه بزرگ

پیامبر اعظم صلی الله علیه آله «هرکه برای شرکت در نماز جماعت به مسجد رود، برای هر قدمی که بر می‌دارد هفتاد هزار حسنه منظور شود و به همان اندازه درجاتش بالا رود و اگر در آن حال بمیرد، خداوند هفتاد هزار فرشته بگمارد که در قبرش به عیادت او روند و انیس تنهایی او باشند و تا زمانی که برانگیخته شود برایش آمرزش طلبند.»

امام علی علیه السّلام « هر که به مسجد آمد و شد کند، به یکی از این هفت چیز دست یابد، یافتن برادری در راه خدا، دانشی جدید، آیتی محکم ( استلال برای تقویت ایمان)، رحمتی که آن را چشم به راه بود، سخنی که او را از هلاکت برهاند، شنیدن جمله‌ای که او را به هدایت رهنمون شود، یا آنکه گناهی را از ترس و یا شرم ترک کند.»

امام صادق علیه السّلام « مسجدها از حاضر نشدن همسایه‌ها در خود به درگاه خداوند متعال شکایت کردند. خداوند عزّوجلّ به آنها وحی فرمود: به عزّت و جلالم سوگند که حتی یک نماز از آنان نپذیرم و عدالیتی از آنان در میان مردم آشکار نکنم و رحمت من به آنان نرسد و در بهشت، همسایه من نشوند.» 

تربیت با مسجد

مسجد با برنامه‌هایی که دارد، میتواند به کانونی برای تربیت دینی و حرکت اجتماعی به سوی سعادت و کمال تبدیل شود. بسیاری از مساجد با اندیشه‌های ناب و ذوق‌های متولیان آن توانسته‌اند از این فرصت به شایستگی بهره‌مند شوند. حضور در مسجد به دلیل نسبتی که با خداوند و کمال دارد، آرامشی خاص و زمینه‌ای مناسب در کنار این آمادگی روحی و معنی، تحولی در خور، اتفاق خواهد افتاد. وجود دفتر های مشاوره مذهبی و پاسخگویی در مساجد و رفت و آمد عالمان و متخصصان در این مکان مقدس، سبب می‌شود تا اهل مسجد به شکوفایی تربیتی، علمی و بالندگی اخلاقی شایسته‌ای دست یابند.

مسجد وزندگی بهتر

انس با مسجد، افزون بر آثار معنوی آن مانند برکت و فزونی روزی، نقش تعیین کننده‌ای در ایجاد محبت بین همسران و نیز تربیت دینی موفق تر خواهد داشت. زمانی که همسران برای حضور در مکانی آرام و مقدس برنامه ریزی می‏کنند و با هم در چنین فضایی مشارکت دارند، به تدریج شخصیتی ممتاز از هر یک در ذهن دیگری نقش می‏بندد که پیمان زناشویی را با پیمان ایمانی ترکیب نموده و استحکام همراه با لذت فزون‌تر زندگی را سبب می شود. همچنین کودکان ما با مشاهده چنین رفتار منظمی، نسبت به مسجد ذهنیتی زیباتر یافته و رغبت بهتری برای حضور میابند. با رفت وآمد فرزندان به مسجد و شرکت در برنامه های آن، امید بیشتری برای شکل‌گیری تربیت دینی ایجاد می شود.

مسجد متعادل

مسجد در فطرت آدمیان جایگاه مطلوبی دارد و مسجد گریزی، شنا در جریان خلاف فطرت است و دلایل متعددی می تواند این مشکل را ایجاد کند. برخی از مسجد گریزان با مشکلات فردی و اجتماعی خود دست به گریبان هستند و گروهی دیگر ناهمگونی برنامه های مسجد با نیاز های خود و عده‌ای دیگر، رفتار اهل مسجد را بهانه‌ای برای فاصله گرفتن از این مکان معنوی می‌دانند. برخی هم ممکن است اشتغال فراوان به زندگی مادی و مشکلات آن را دلیل این گریز اعلام کنند، اما آنچه در واقع اتفاق می‌افتد، نوعی احساس ناخوشایند از این ارتباط است که ممکن به گذشته یا حال افراد باز گردد. آنچه بر عهده مسئولان و مدیران مساجد است، پیاده سازی الگوی اخلاق اسلامی در برخورد با مشتاقان مسجد و نیز توجه به ظرافت‌های آنان در ارتباط با مساجد است که لازم است به آن توجه ویژه‌ای شود. درباره کودکان و نوجوانان، وجود برنامه های طولانی یا تحیمل والدین به حضور، یکی از عوامل دل زدگی است که لازم است تجدید نظر‌های جدی در این باره انجام پذیرد.

مسجد، مکان تفکر

یکی از جذاب ترین ویژگی‌های مسجد، فراهم شدن شرایطی برای اندیشیدن درباره خود، زندگی و آینده است. وقتی احساس میکنیم در کنار بهترین‌ها نشسته ایم، آمادگی ایجاد تغییرات جدید را هم در خودمان می‌بینیم و این به ما قدرتی می‌دهد که درباره مسیر زندگی خود یک دیده‌بان تازه شویم. اشتباهات احتمالی را پیدا کنیم، کمبود هارا شناسایی و از همان‌جا برای هجرت و کوچ کردن به سمت بهتر شدن، خودمان را آماده کنیم. بعضی از دانشمندان هم برای حل مسائل علمی خود گاهی به مسجد پناهنده می‌شوند تا در سایه حمایت‌های معنوی خداوند و فضای روشن مسجد بتوانند به روشنایی علمی تازه‌ای دست یابند. ما با حضور در مسجد می‌توانیم افکار پراکنده خود را با مهمان شدن در خانه خدا جمع‌بندی کنیم و برای تصمیم گیری‌های مهم زندگی و رشد معنوی خود را آماده کنیم. پیشنهاد اسلام برای حضور در مسجد، هم به دلیل رسیدن به آرامش و هم برای خارج شدن از بن‌بست تنهایی آزار‌دهنده. هم‌چنین با حضور در مسجد، خویشتن را به قدرت بی‌انتهای خداوند پیوند می‌زنیم و آمادگی روانی بیشتری برای رویارویی با مشکلات زندگی در خود ایجاد می‌نماییم. ما در مسجد با دوستانی آسمان‌دل آشنا می‌شویم که در جست‌و‌جوی نور برای روشن کردن مسیر آینده خود هستند. انسان‌های موفق بسیاری برای انس با خداوند و غنی سازی اوقات عبادت خود، مسجد را انتخاب می‌کنند تا افزون بر ایجاد امنیت روانی برتر برای خویشتن و خانواده، بخشی از فراغت خود را در جاده رضایت خدا طی نمایند.

ابراهیم اخوی (روانشناس)،

منبع روایات: محمد محمد ری شهری، میزان الحکمه(نرم افزار)، قم، دارالحدیث.   

دیده شده در مجله خانه خوبان ،مرداد 94